فیلم/جزوه ها
عوامل موثر بر تعادل (قسمت اول)
صفر تا صد شیمی کنکور (نظام آموزشی قدیم) (96-1395) محمد رضا آقاجانی
تو این جلسه می پردازیم به مبحث عوامل موثر بر تعادل تو سه تا جلسه متوالی ما سه تا عامل موثر بر تعادل رو بررسی خواهیم کرد تو این جلسه می پردازم به اثر غلظت، تو جلسه بعدی به اثر فشار و تو جلسه سوم اثر دما رو بررسی می کنیم دقت بکنید تو این سه جلسه نکاتی که پیرامون عوامل موثر بر تعادل وجود داره رو با همدیگه بررسی می کنیم کلیاتی که تو این قسمت وجود داره بررسی کامل میشه بعد از این که این سه جلسه یعنی تدریس نکات مربوط به مبحث عوامل موثر بر تعادل صورت گرفت از جلسه چهارم به بعد حل تست های کنکور های سراسری و حل تست های دوپینگ این قسمت رو برای اینکه به تسلط کامل برسیم خواهیم داشت
ریز مباحث جلسه 049:
مدت زمان: 29 دقیقه و 9 ثانیه.
**توضیح اصل لوشاتولیه.
**بیان اصل لوشاتولیه.
نکته:در بیان اصل لوشاتولیه دقت کنیم که تعادل "تا آنجا که امکان دارد ", با عامل مزاحم مقابله می کند تا اثر آن را از بین ببرد و ممکن است نتواند اثر عامل مزاحم را بطور کامل از بین ببرد.
●توضیح اثر غلظت بر تعادل با مثال.
نکته:اگر مثلا مقدار یکی از فرآورده ها را افزایش دهیم, طبق اصل لوشاتولیه تعادل در جهت مصرف ماده اضافی جابجا می شود ولی مقدارش به مقدار اولیه نمی رسد و تعادل جدیدی بر قرار می شود.
//حل تست شماره 88 از تستهای دوپینگ و توضیح اصل لوشاتولیه در آن.
نکته: اگر در واکنشی K برابر غلظت فقط یک ماده باشد , و غلظت آن ماده را تغییر دهیم,تعادل تا جایی جابجا می شود تا اثر تغییر کاملا از بین برود, چون K ثابت است و فقط با با دما تغییر میکند.
**بررسی سرعت تعادل جدید با افزایش یا کاهش غلظت یکی از مواد شرکت کننده در تعادل---> با افزایش غلظت سرعت افزایش و با کاهش غلظت سرعت کاهش می یابد.
**بررسی و توضیح نکات فکر کنید صفحه 47 کتاب درسی.
مدت زمان:
۲۹:۰۹
مبحث عوامل موثربرتعادل
#اصل لوشاتلیه
عواملی که میتوانند تعادل رابرهم زنند:۱)اثرغلظت۲)اثرفشاریاحجم۳)اثردما
تغییرغلظت :
+بطور کلی افزودن یک ماده تعادل رادرجهت مصرف آن وخارج کردن یک ماده تعادل رادرجهت تولیدآن ماده جابه جامیکند
•باافزایش غلظت یکی از اجزای واکنش٬سرعت واکنش های رفت و برگشت در تعادل جدیدبیشترازتعادل اولیه است
•باکاهش غلظت یکی از اجزای واکنش،سرعت واکنش های رفت و برگشت در تعادل جدیدکمترازتعادل اولیه است
•اگرچه افزایش یاکاهش غلظت،تعادل راجابه جامیکنداما طی این جابه جایی مقدار عددی ثابت تعادل kتغییرنمیکند
⚠فقط دمابرثابت تعادلkموثراست
•تغییرغلظت یک ماده جامدیامایع خالص هیچگونه تاثیری درجابه جایی تعادل نخواهد داشت.
حل تست۸۸ دوپینگ:
جواب تست گزینه دو
گزینه یک مربوط به تغییرغلظتPcl5
گزینه سه مربوط به تغییرغلظتCl2
گزینه اخر مربوط به تغییرغلظتPcl3
*غلظت Pcl3بایدتاحدامکان پایین بیایدنه بطور کامل
فکرکنید۴۷:
نتیجه گیری:
+اگرغلظت SO3 رادرسامانه تعادلی افزایش دهیم در تعادل جدیدغلظت همه موادافزایش میابد ⬅سرعت واکنش رفت و برگشت هم نسبت به تعادل اولیه افزایش میابد
++مقدارثابت تعادل kدرتعادل اولیه وجدیدتقریبابرابرند
عوامل موثر بر تعادل/اثر غلظت
درصورتی که عاملی مزاحم تعادل شود تعادل به هم میریزد
اگر عاملی مزاحم تعادل شود چی؟
اصل لوشاتلیه:
چنان چه عاملی باعث بر هم زدن حالت تعادلی سامانه شود سامانه در جهتی جابجا میشود که با عامل مزاحم مقابله کرده و تا آنجا که امکان دارد اثر آن را بر طرف کند به این ترتیب در سامانه یک تعادل جدید برقرار میشود
کلمه بسیار مهم و کلیدی:
"تا آنجا که امکان دارد" یعنی اثر عامل مزاحم به طور کامل از بین نمیرود بلکه تا جایی که امکان دارد تعدیل میشود!
غلظت:
اگر غلظت یکی از مواد موجود در تعادل را زیاد کنیم تعادل در جهت مصرف ان ماده جابجا میشود
اگر غلظت یکی از مواد موجود در تعادل را کم کنیم تعادل در جهت تولید ان ماده جابجا میشود
مثال:
در تعادلی به فرم:
Aa↔Bb :
اگر غلظت A را زیاد کنیم تعادل به هم ریخته و باید تعادل به سمت مصرف A جابجا شود یعنی در جهت رفت!
اگر B را زیاد کنیم تعادل در جهت رفت پیش می رود
بیان های دیگر:
به سمت چپ
در جهت تولید A
در جهت مصرف B
به سمت برگشت
(ادامه توضیحات مشابه)
........
نکات مرتبط با این بیان مهم: تا آنجا که امکان دارد اثر آن را بر طرف کند
مثلا اگر در مثال قبلی غلظت B را زیاد کنیم تعادل در سمتی جابجا میشود که B را کاهش دهد اما به حالت اولیه بر نمیگردد یعنی B در تعادل جدید نسبت به تعادل اولیه بیشتر است
حل تست مرتبط
دوپینگ/88
PCl3 را افزایش می دهیم پس تعادل در جهت برگشت جابجا میشود تا
PCl3 کم شود
نمودار یک:PCl5 چون زیاد میشود
نمودار دو:مربوط به هیچ یک از مواد شرکت کننده در واکنش نیست و اشتباه است چون بعد از کاهش غلظت و مصرف شدن به همان غلظت تعادل اولیه رسیده. طبق همان بیان کلیدی این مساله اشتباه است چرا که اثر عامل بر هم زننده تعادل یعنی PCl3 کاملا برطرف نمیشود بلکه تا حد امکان تعدیل میشود فلذا در تعادل جدید غلظت PCl3 بیشتر از تعادل اول است(پاسخ تست)
نمودار سه:Cl2 چون غلظتش کاهش می یابد
نمودار چهار:PCl3
نکته:در واکنش هایی که K فقط برابر با غلظت یک ماده است مثل تجزیه سنگ اهک که مقدار ثابت تعادل تنها به غلظت CO2 مربوط است
در این واکنش ها در صورت افزایش یا کاهش غلظت ماده مذکور اثر ان به طور کامل برطرف میشود چون K وابسته به دما است و چون K با غلظت CO2 برابر است پس غلظت CO2 هم تنها به دما وابسته است
نکته:با افزایش غلظت یکی از اجزای واکنش سرعت واکنشهای رفت و برگشت در تعادل جدید بیشتر از تعادل اولیه است و بالعکس
نکته:افزایش یا کاهش غلظت تعادل را جابجا میکند ولی طی این جابجایی K مقدارش عوض نمیشود
نکته:غلظت جامد و مایع خالص ثابت است پس افزایش یا کاهش مقدار انها اثری بر جابجایی تعادل ندارد
فکر کنید صفحه 47:
غلظت گونه های واکنش یک:
SO2]=0/032]
O2]=0/016]
SO3]=0/068]
غلظت گونه های واکنش جدید:
SO2]=0/053]
O2]=0/027]
SO3]=0/147]
نتیجه:
نکته:غلظت همه مواد گازی افزایش پیدا میکند!
نکته:غلظت SO3 هم در تعادل جدید بیشتر از اولیه است
نتیجه مهم:
اگر غلظت یک ماده گازی را در تعادل افزایش دهیم غلظت همه مواد و به طبع سرعت واکنش های رفت و برگشت افزایش پیدا میکند و بالعکس
نکته:گرچه تعادل جابجا شد اما اگر با مقادیر تعادل جدید و اولیه مقدار K را به دست اوریم در هر دو حالت با هم برابر است چرا که مقدار K تنها به دما مرتبط است!